(1828-1893) był francuskim filozofem i historykiem, twórcą wpływowych w 2 połowie XIX w. koncepcji z zakresu nauki o literaturze.
Specyfika teorii naukowych Taine’a sprowadza się do przeniesienia idei scjentyficznych (pozytywistycznych) na grunt badań nad literaturą, tym samym do zerwania z dotychczasowymi metodami francuskiej szkoły republikańskiej, panującymi w naukach historycznych w pierwszej połowie stulecia. Taine utrzymywał, że wszelkie fakty historyczne zdeterminowane są przez te same prawa naturalne, którym podlegają organizmy żywe. Wyróżnił on trzy czynniki określające każdy fakt historyczny (czyli także każde dzieło literackie). Były to kolejno: le milieu - miejsce (geografia, klimat), la race - rasa (biologicznie uwarunkowane dyspozycje człowieka), le moment - moment (stan rozwoju społecznego i intelektualnego). Twierdził, że badając te warunki można uzyskać wiedzę o literaturze. Jego metoda miała charakter eksperymentalny, jak w medycynie, polegała na ustalaniu symptomów. Analizował on dzieła podobnie, jak proces trawienia, uważając, że można w ten sposób odsłonić tajemnicę skrywaną przez tekst.
Dzieło literackie, w jego ujęciu, zawiera informacje o przebiegu procesów społecznych. Jest więc ono kopią rzeczywistości społecznej (swoisty mimetyzm teorii Taine’a). W związku z tym Taine traktował dzieło, jak dokument epoki. Dzieło literackie w jego teorii było zatem faktem socjologicznym. Poznać dzieło - znaczyło poznać przyczyny jego powstania. Wszelkie operacje podejmowane w badaniach literackich sprowadzał do czterech czynności: analizy, klasyfikacji, definiowania i ustalania relacji. Socjologia literatury Taine’a stała się głównym kierunkiem w badaniach nad literaturą w drugiej połowie XIX w. Taine uzyskał olbrzymi wpływ nie tylko na uczonych, ale i na literatów, zwłaszcza na kierunek literacki zwany naturalizmem (E. Zola i inni) – pierwszy bodaj kierunek literacki, na którego treści ideowe wpłynęło literaturoznawstwo rozumiane naukowo.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz