NEOKANTYZM
Stanowisko filozoficzne rozpowszechnione w II połowie. XIX w. w Niemczech, podkreślające znaczenie teorii poznania rozumianej w duchu filozofii → Kanta, będącej reakcją na rozpowszechniony wówczas idealizm Hegla; głównymi propagatorami neokantyzmu byli m.in. Helmholz, Fischer, Liebmann, Lange, którzy w swych wystąpieniach podkreślali, że uprawianie filozofii należy zaczynać od krytyki poznania, że należy zrezygnować z teorii bytu, bo poznanie ma charakter subiektywny; poznanie nie może wyjść poza granice doświadczenia, bo doświadczenie jest czymś złożonym, a nie tylko zbiorem faktów postrzeganych przez człowieka; istnieje dwojaka rzeczywistość: zewnętrzna (postrzegana zmysłami) i wewnętrzna (uruchamiana przez jaźń), co dowodzi istnienia świata materii i ducha; że za wiedzę uznaje się tylko to, co skonstruuje umysł; pewne terminy filozoficzne, uznane od wieków, należy dziś rozumieć inaczej, np. "poznawanie" należy rozumieć jako proces, w którym umysł kształtuje przedmioty, "doświadczenie" jako szukanie wewnętrznej zgodności zjawisk z wymaganiami umysłu, "filozofię" jako naukę o poznaniu, "poznanie" jako analizę tego, jak jest ono możliwe, jakie są jego warunki, założenia, itd.; proces "poznania" przebiega w czterech fazach: 1. wiara, że to, co widzimy, jest prawdą; 2. nauka koryguje wiarę; 3. filozofowie krytycznie korygują naukę; 4. umysł dąży do przeciwstawiania rzeczy zjawiskom.
FENOMENOLOGIA
Jeden z kierunków teorii poznania w filozofii. Nazwa kierunku pochodzi od greckiego phainomenon oznaczającego to, co się zjawia. Metoda fenomenologiczna polega na opisie i oglądzie tego, co i jak dane. Jest to metoda filozofowania, która odbiega od codziennych sposobów orientowania się w rzeczywistości. Podejście fenomenologiczne różni się od naturalnego nastawienia bezzałożeniowością. W nastawieniu naturalnym mamy na temat świata pewne założenia, domysły, teorie, spekulacje. Fenomenologia nawołuje do ich odrzucenia po to, by przyjrzeć się światu tak, jak się on jawi. Edmund Husserl postulował powrót do rzeczy samych. Ma temu służyć redukcja fenomenologiczna (epoche), która oznacza wzięcie w nawias, zawieszenie przekonania o realnym istnieniu świata i poznającego podmiotu. Epoche miało sprawić, że świadomość stanie się czysta (pozbawiona założeń), będzie traktować świat wyłącznie jako fenomeny, zjawiska. Dla fenomenologii ważne znaczenie ma pojęcie intencjonalności, które Husserl zapożyczył od swojego nauczyciela Franza Brentany. Według Brentany intencja jest relacją łączącą umysł, świadomość z treścią lub przedmiotem. Relacja intencjonalna składa się z dwóch członów: noezy i noematu. Noeza ta akt świadomościowy, a noemat – przedmiot dany w tym akcie. Podejście fenomenologiczne w pracach nad historią, etnografią i antropologią religii, zapoczątkowane na szeroką skalę przez Mirceę Eliadego pozwoliło przezwyciężyć analizę religijną jako osadzoną w realiach religijnych pomiotu analizującego i stanowiło począteknowoczesnego religioznawstwa.
HERMENEUTYKA
(gr. „dotyczący wyjaśniania” od Hermesa, posłańca bogów) Teoria i praktyka rozumienia i interpretowania tekstów, biblijnych lub innych. Hermeneutyka, której zadaniem jest (a) ustalanie pierwotnego znaczenia tekstu w powiązaniu z jego historycznymi uwarunkowaniami oraz (b) wyrażenie tego znaczenia współcześnie, uznaje, że tekst może zawierać i przekazywać znaczenie wychodzące poza wyraźne zamiary pierwotnego autora. Specjaliści zajmujący się hermeneutyką korzystają nie tylko z dorobku takich nauk, jak: filologia, historia, krytyka literacka i socjologia, muszą także stosować refleksję filozoficzną nad losem człowieka i jego rolą w tworzeniu i odczytywaniu tekstów. Mimo istniejących różnic między indywidualnymi sposobami myślenia i kulturami wspólna nam wszystkim ludzka natura wypełnia tę lukę i pozwala nam zrozumieć i interpretować tekst.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz