Mme de Staël. Kulturowe uwarunkowania literatury

6. Kulturowe uwarunkowania literatury według Mme de Staël. (M)

Metoda krytycznoliteracka Mme de S. opierała się na dwóch przesłankach:

1. opis literatury w jej różnorakich uwarunkowaniach

2. wiara w doskonalenie/ ewolucję w sztuce

Jej metoda jest wyraźnie inspirowana uwagami Monteskiusz, badającego w książce O duchu

praw (1748) różne nastroje państwowe i prawa, które nie były według niego arbitralne, ale

wynikały z okoliczności zewnętrznych (klimat, życie społeczne, religia itp.).

Głównym kryterium oceny dzieł literackich wprowadzonym i upowszechnionym przez Mme

De S. był podział literatury na północną (romantyczna) i południową (klasycystyczną).

Kryteria podziału:

1. filozoficzne

Jeśli nie zgodzimy się, iż pogaństwo i chrześcijaństwo, Północ i Południe, feudalizm oraz

Ustrój grecki i rzymski podzieliły się królestwem literatury, nie zdołamy nigdy osądzić z filozoficznego punktu widzenia smaku starożytnych i smaku nowożytnych.

2. patroni

Północ – Osjan (Włosi, Hiszpanie, Francuzi)

Południe – Homer (dzieła niemieckie, szwedzkie, islandzkie)

3. klimat

Północ – ludzie przejmują się boleścią niż rozkoszami, mają więcej zainteresowań,  natura

posępna i mroczna, skłonność do melancholii, wilgotność,

Południe – gęste lasy, przejrzyste strumienie, natura budzi się do życia, więcej ruchliwości

niż myśli, cień chroni przed upałem i skwarem, stosunki ze światem zewnętrznym,

4. natura

Północ –  obraz natury w poezji północy traci swój alegoryczny charakter

Południe – ten obraz jest właśnie alegoryczny

5. religia

Północ – ma charakter spekulatywny

Południe – mniej zabobonów, więcej filozofii

6. ustrój społeczny

Północ – ospałość rezygnacja

Południe – ustawy, które modyfikują życie społeczeństwa

7. obyczaje

Północ – melancholia, smutek, ciężkość duszy

Południe – człowiek szczęśliwy, ciszy się z życia i tego co posiada

8. język

Północ – tkliwy, słodki, pyszny, huczny, wzruszający, silny, wytworny, też boleściwy

Południe - brak

Madame de Staël (1766–1817)

·    ciekawa osobowość intelektualna początków francuskiego romantyzmu

- wychowanka szkoły filozofów
- wielbicielka Jana Jakuba Rousseau
- początkowo entuzjastka, potem przeciwniczka Napoleona Bonapartego
- po opuszczeniu Francji odwiedziła

- Niemcy
- Rosję
- Włochy

·    utwory

- Delfina (powieść epistolarna)
- Korynna (pierwsza powieść feministyczna)
- O literaturze

- studium krytyczne

- podział piśmiennictwa europejskiego na teksty
- Północy
- Południa
- połączenie zjawisk literackich z elementami społecznymi

- O Niemczech

- studium propagujące niemiecki romantyzm we Francji
- analiza ideału piękna powiązanego z filozofią, sztuką, kulturą

·    wielka indywidualność potwierdzająca czynem swoje poglądy estetyczne, filozoficzne i kulturalne